‘श्री पशुपतिनाथले हामी सबैको कल्याण गरुन्... जय नेपाल !’

तत्कालीन नेपाल अधिराज्यका राजाहरूबाट देशवासीका नाममा गरिने सम्बोधनहरूका अन्त्यमा उपरोक्त हरफ प्रयोग हुन्थ्यो। देशलाई धर्मनिरपेक्ष र गणतन्त्रात्मक बनाइएपछि यस्ता सम्बोधन इतिहासमा सीमित हुनु स्वाभाविकै भयो। फेरि पनि भगवान् श्री पशुपतिनाथप्रति विश्वभरका हिन्दूजनको आस्था बढेकै छ, घटेको छैन। श्रावणको महिना, भगवान् शिवको महिना, त्यसमाथि यस वर्ष पाँचवटा सोमबार परेको महिना, यतिका सन्दर्भ मिलेपछि आज पवित्र पाशुपत क्षेत्रको नालीबेली उधिन्न उपयुक्त हुनेछ।

नेपाल खाल्डोको उत्पत्तिसँगै पशुपतिनाथको अस्तित्त्व रहेको धार्मिक कथाहरूमा उल्लेख छ। गोपाल वंशावली (ईपू चौथो शताब्दी) मा उल्लेख भएअनुसार बहुद्री नामक एक गाईले बागमती किनार एक निश्चित ठाउँमा सधैं आफ्नोे दूध बगाउने गरेकोमा पछि त्यहाँ गएर हेर्दा एक दिव्यज्योति प्रकट भएको उल्लेख छ। ऋगवेद, यजुर्वेद, सामवेद र अथर्ववेदजस्ता वैदिकग्रन्थ आदिमा पशुपतिपरक मन्त्रहरूको उपलब्धताले पशुपति क्षेत्रको प्राचीनता प्रमाणित गर्दछ। हिमवत् खण्डमा उत्तरकाशी, पशुपतिपुरी तथा नेपाल महात्म्य, पशुपति पुराण आदि ग्रन्थहरूमा पशुपति क्षेत्र भनि स्वयं भगवान् शिवद्वारा लीला गरिएको उल्लेख छ।