राजनीतिमा उमेरलाई रोकिनु हुँदैन। युवा राजनीतिज्ञहरूले ठुलो प्रभाव पार्न सक्छन्। क्याम्पस ‘भ्वाइस द प्रिन्ट’ को एउटा पहल हो, जहाँ युवा भारतीयहरूले प्रचलित मुद्दामा आफ्नो विचार व्यक्त गर्ने अवसर पाउँछन्।
युवाहरूको लागि विश्वव्यापी रूपमा स्वीकृत एकल परिभाषा छैन र भारतमा वृद्ध राजनीतिज्ञहरूलाई पनि 'युवा प्रतिनिधि' भनेर मानिन्छ। मेरो विचारमा युवालाई विचार, ऊर्जा र उत्साहले भरिएको र आफूले चाहेको कुरा पुरा गर्ने शक्ति भएको उमेर समूहको रूपमा श्रेय दिन सकिन्छ।
आज भारतमा विश्वको सबैभन्दा ठुलो युवा जनसंख्या छ र तैपनि यो राजनीतिमा कम प्रतिनिधित्व गर्ने समूह हो। युवालाई पार्टीको सदस्य वा कार्यकर्ता बनाएर मात्र पुग्दैन। उनीहरुलाई पनि नीति निर्माणमा नेतृत्व र सहभागी हुने अवसर दिनुपर्छ।
संविधानले विभिन्न सार्वजनिक पदमा बस्नका लागि न्यूनतम २५ वर्षको मापदण्ड तोके पनि समाजले युवा पुस्तालाई अपरिपक्व, तुच्छ तथा समाज र आफ्नो लागि पनि अडान लिन नसक्ने ठानेको छ। संसद र प्रदेशसभामा पनि युवा नेताको संख्या निकै कम रहेको तथ्यबाट प्रष्ट हुन्छ। यो धारणा स्वतन्त्रता पछिका वर्षहरूमा परिवर्तन भएको हो भनौं भने यो गलत हुनेछ।
लोकसभा सांसदहरूको औसत आयु पहिलो आम चुनावमा ४७ वर्षबाट बढेर २०१९ को आम चुनावमा ५७ वर्ष पुगेको छ। साथै जनताको ठुलो समूहले राजनीतिलाई व्यक्तिले पेशाको रूपमा लिनुपर्ने कुरा होइन भन्ने दृढ विश्वास राख्छ।
सरकारी संयन्त्रमा रोजगारीका धेरै पदहरूले युवा जनसङ्ख्याको माग गर्दछ, चाहे त्यो कर्मचारीको नियुक्ति होस् वा सेनाको कर्मचारी। तर सोही उमेर समूहले प्रतिनिधित्वका लागि अन्य राजनीतिज्ञ र राजनीतिक दलहरूको कडा प्रतिरोधको सामना गर्नुपर्ने हुन्छ।
युवाहरू अपरिपक्व र अनुभवहीन छन् भने उनीहरूलाई नोकरशाह र सरकारी अधिकारी बन्ने अवसर किन दिइन्छ? राजनीतिमा उमेरलाई प्राथमिकताको आधारका रूपमा हेरिनु हुँदैन, क्षमता र समस्या समाधान गर्ने क्षमता नै नीति निर्माणमा भूमिका तय गर्ने आधार हुनुपर्छ।
विश्वव्यापी युवा नेताहरूको प्रदर्शन
सुशासनमा युवाहरूको सक्रिय संलग्नतालाई औंल्याउने विश्वभरि थुप्रै उदाहरणहरू छन्। चिलीका राष्ट्रपति गेब्रियल बोरिक मात्र ३६ वर्षकी हुन् भने फिनल्याण्डकी प्रधानमन्त्री सन्ना मारिनले पदभार सम्हाल्दा ३४ वर्षकी मात्रै थिइन्।
यस्तै नेदरल्यान्ड्स, इटाली र डेनमार्कको एक झलक, जहाँ युवाहरूले सक्रिय राजनीतिक सहभागिताको आनन्द लिइरहेका छन् भन्ने कुरा हामीलाई बताउँछ कि उमेरले 'वरिष्ठता' चिन्ह गर्दैन र युवा पुस्ता यस संसारको सबैभन्दा ठुलो लोकतन्त्र चलाउन पर्याप्त सक्षम छ। समस्या बुझ्न र सहमतिमा पुग्न विवेक चाहिन्छ, जसको लागि उमेर आवश्यक छैन। यदि 'प्रज्वलित दिमाग' लाई बेवास्ता गरियो भने यसले जनतामा विचारको मतभेद फराकिलो बनाउँछ।
मध्य प्रदेशमा भर्खरै भएको पञ्चायतको चुनावले पनि युवा व्यक्तिहरूले स्वतन्त्र रूपमा चुनाव लड्न नभइ जित्न सक्ने पनि संकेत गरेको छ। आज हरेक राजनीतिक दलले राजनीतिमा युवा पुस्ताको भूमिकालाई प्रोत्साहन गरेको कुरामा गर्व गर्छन्, जुन निर्णयमा आफ्नो भूमिकाको हिसाबले सत्य होइन।
प्रगतिको इतिहासले हामीलाई बताउँछ कि युवामा भएको विकासको लागि दृढता महत्वपूर्ण छ। सरकार होस् वा राजनीतिक दल, युवा पुस्ताले भावी पुस्ताको नेतृत्व गर्ने भएकाले त्यसमा बढी ध्यान दिनुपर्छ भन्ने मेरो मान्यता छ।
धेरै पटक यो उमेर समूहले युवा संगठनको नाममा वा पार्टी कार्यकर्ताको रूपमा सम्झौता गर्नुपरेको छ। तर युवा प्रतिनिधित्वलाई वरिष्ठ नेताहरूलाई राजनीतिबाट वञ्चित गर्ने भ्रममा हुनुहुँदैन। तिनीहरूले लामो इतिहास देखेका छन् र तिनीहरू यस क्षेत्रमा प्रमुख अनुभव धारकहरू हुन्।
आवश्यकता भनेको उनीहरूबीच प्रतिनिधित्व र शक्ति बाँडफाँटको व्यवस्थालाई सन्तुलनमा ल्याउने मात्र हो। त्यसको लागि यो आवश्यक छ कि वरिष्ठ राजनीतिज्ञहरूले आफ्नो सत्ताको लालसा त्याग्नुपर्छ र दर्शक बन्नुको सट्टा यो परिवर्तनको हिस्सा बन्नुपर्छ। भारतले आगामी वर्षहरूमा युवा मतदाताहरूमा ठुलो वृद्धि हुने अपेक्षा गरिएको छ, जसले यस उमेर समूहलाई सक्रिय र जिम्मेवार भूमिका प्रदान गर्ने आवश्यकता पनि ल्याउँछ।
