वसन्त महर्जन

अमृतानन्द महास्थविर, अश्वघोष महास्थविर तथा सुदर्शन महास्थविर जस्ता भिक्षुहरू बौद्ध समाजभन्दा बाहिर पनि सहभागी हुने तथा कतिपय सन्दर्भमा राष्ट्रिय चर्चाकै विषय भइरहन्थे। भिक्षु ज्ञानपूूर्णिक महास्थविर भने वादविवाद तथा चर्चाहरूबाट टाढा रहेर पनि बहुुआयामिक रूपमा सक्रिय भई बौद्ध जगतका लागि ठूलै योगदान दिएका व्यक्तित्व हुन्। 

आठ वर्षअघि लुम्बिनीस्थित अन्तर्राष्ट्रिय गौतमी भिक्षुणी विहारमा भिक्षु ज्ञानपूर्णिक महास्थविरसँग भेट भएको थियो। अघिपछि श्रद्धा र औपचारिकतावश ‘वन्दन’ गरिन्थ्यो। उनीबाट लिखित तथा अनूदित बौद्ध साहित्य भने मेरा लागि अध्ययनको खुुराक हुन्थ्यो।

धर्म दर्शनका कतिपय कुराहरू प्रायः सुनिने र पढिने भए पनि बोधगम्य नहुँदा पाठक अलमलिने वा भड्किने गर्छन् तर उनका प्रवचन र धर्मसम्बन्धी लेखनको भाषा भने साह्रै सरल हुन्थे।

‘दुःख’ सँग अनभिज्ञ को होला ? यो शब्दलाई बुुझ्ने र बुुझाउने काम बौद्ध धर्म–दर्शनले गर्दै आएको छ। बौद्ध धर्म–दर्शनले गर्ने दुःखको परिभाषा समेटिएकाे म्यानमारबाट प्रकाशित पुस्तकलाई उनैले नेपालीमा ‘बुद्ध र बुद्धवाद’ शीर्षकमा अनुवाद गरेका थिए। मेराे लुम्बिनी भेटमा उनीसँग नेपालमा बौद्ध धर्मका गतिविधि र प्रवर्द्धनका लागि अपनाउनुपर्ने रणनीति बारे पनि कुराकानी भएको थियो।

१५–१८ नोभेम्बर, २०१४ मा लुम्बिनीमा सम्पन्न अन्तर्राष्ट्रिय बौद्ध सम्मेलनको सूत्रधार भिक्षु ज्ञानपूर्णिक महास्थविर नै हुन्। सम्मेलनका लागि तयारी हुँदै गर्दा यसै सम्बन्धमा कुरा गर्न ज्ञानपूर्णिकले मलाई सम्झिएको सन्देश भिक्षु निग्रोध महास्थविर मार्फत प्राप्त भयो। म एकदिन दिउँसो नयाँबानेश्वरस्थित विश्व शान्ति विहारमा पुगें। सम्मेलनको मुख्य उद्देश्य भन्दा फरक कार्यपत्रहरू प्रस्तुत नहोऊन् भन्ने आशय उनको थियो। त्यसक्रममा मैले पनि लुम्बिनी सम्बन्धी कार्यपत्र प्रस्तुत गर्ने टुंगो भयो।