लोकनायकको उपनामले परिचित नेता जयप्रकाश नारायण (जेपी) को समाजवादी आन्दोलनको कर्मभूमि भारतीय राज्य बिहारमा अहिले विधानसभाको निर्वाचन हुँदै छ। बिहारले भारतलाई राष्ट्रपति र लोकसभाका सभामुखसमेत दिएको छ। बलिउडका सफल चलचित्रकर्मी प्रकाश झा, नीरज पाण्डे, मनोज बाजपेयी, पंकज त्रिपाठी, शत्रुघ्न सिन्हा आदि बिहारकै हुन्। भारतीय क्रिकेटका पूर्वकप्तान महेन्द्रसिंह धोनी तत्कालीन बिहारकै हुन्। तर दैनिक ज्यालादारी मजदुर उत्पादन गर्ने नामले बिहार भारतमा प्रसिद्ध छ। नेपालमा बोलिने मैथिली र भोजपुरी भारत र नेपालका साझा भाषा हुन्। नेपालसँग सिमाना जोडिएको, सांस्कृतिक र रोटीबेटीको सम्बन्ध भएकोले भर्खरै संघीय ढाँचामा गएको नेपालका लागि बिहारको लोकतान्त्रिक अभ्यासको अनुभव शिक्षाप्रद छ।
२०४६ सालको बहुदलीय व्यवस्थाका पक्षमा भइरहेको आन्दोलनताका पंक्तिकारको युवा अवस्था थियो। त्यसबेला भारतको कांग्रेस सरकार र भ्रष्टाचारको विरुद्धमा जन्मेको आन्दोलनपश्चात् धर्मनिरपेक्षता र समाजवादको हिमायती पार्टी जनता दलको निर्माण भयो। त्यो अहिलेको जस्तो इन्टरनेटको समय थिएन। मनोरञ्जनको एकमात्र साधन ठूलो पर्दा थियो। भारतमा राजनीतिमा तरंग फैलाउन चलचित्रका भावनात्मक संवादहरूको प्रयोग अहिले पनि गरिन्छ। सूचना क्रान्ति भएको थिएन। त्यसबेला अमिताभ बच्चनको व्यावसायिकता संकटमा थियो। सलमान खान ‘मैने प्यार किया’ मार्फत उदाउँदै थिए। सन् १९८९ मा जनता दलद्वारा कांग्रेस पराजित भयो र भारतीय जनता पार्टी (भाजपा) को सहयोगमा जनता दलका नेता बीपी सिंह भारतका प्रधानमन्त्री बने। पछि जनता दलबाटै चन्द्रशेखर, एचडी देवेगौडा र इन्द्रकुमार गुजराल भारतका प्रधानमन्त्री बने। जनता दलबाट टुक्रिएका दलहरू (जनता परिवार) ले बिहारलगायत अनेक राज्यमा आजसम्म शासन गरिरहेका छन्। के बिहारले समाजवादी क्रान्ति गर्यो त ?
