गोकर्णप्रसाद उपाध्याय

बान्नीगढी बरदा देवी, कोटघर कालिका।

अछाम त बैकुण्ठ रैछ, धन्य हो मालिका।।

पंक्तिमा भनिएजस्तै अछाम धेरै हिसाबले बैकुण्ठ छ। चिरिच्याट्ट भूगोलमा लटरम्म खुल्ने प्रकृति। कर्णाली, बुढीगंगा र सेती नदीवेष्ठित। सहयोगी कैलाश खोला। सबैखाले अन्नोत्पादन हुने हावापानी।

चार धाममध्ये एक वैद्यनाथ धाम, तत्कालीन राजाहरू वर्षैपिच्छे दर्शन गर्न पुग्ने बरदादेवी र बाजुराको बडिमालिका जाने रूट भएको भूमि। तिमिल्सैना, ढकाल, धमला, घोडासैनीजस्ता थुप्रैको पुर्ख्यौली थलो। मुस्लिम बस्ती हुने सबभन्दा पश्चिमी पहाडी भूगोल।

जनसंख्या अनुपातमा ठूलो संख्या, सम्भवतः सबभन्दा बढी दलित जाति भएको, धार्मिक तथा जातीय विविधतायुक्त क्षेत्र। थुप्रै जिल्लाभन्दा पहिले २०२४ सालमै गाडी पुगेको र दुइटा एअरपोर्ट भएको जिल्ला।

दरबार, देवलजस्ता ऐतिहासिक धरोहरहरू अनि रामारोशन, खप्तड, नैनीजस्ता पर्यटकीयस्थल भएको भूखण्ड। साहित्य, देउडा र न्याउलेजस्ता मौलिक गीत-संगीत र राजनीतिमा पनि राम्रै प्रभाव भएको ठाउँ।