बाटो बिराएको 'राजनीति'ले टाट पल्टाएको देशमा कुराकानीको विषयवस्तु के नै हुन सक्छ र? गाउँमा सप्ताह लगाएका बेला सहभागीहरूले यन्त्रवत् रूपमा पण्डितजीको आदेश बमोजिम बेलाबेलामा प्रभुको जयजय भन्ने र फूल चढाउने र मत नमिल्नेहरूलाई गाली वर्षाउने किसिमका अभ्यासहरूबाट माथि उठ्न सकेका छैनन् हाम्रा बहसहरू।

चाहे ती कोठे बहस हुन् वा अरु नै किन नहुन्। अनि यस्ता छिपछिपे 'बौद्धिक अभ्यासहरू'मा प्रत्यक्ष/अप्रत्यक्ष रूपमा सहभागी हातमुख जोर्ने समस्याबाट माथि उठ्न नसकेका बहुसंख्यक सामु कुहिरोको काग हुनुबाहेक अरू के नै विकल्प उपलब्ध हुन्छ र?

स्पष्ट छ, ती अवसरहरूमा राष्ट्रिय राजनीति केन्द्रमा रहन्छ। वास्तवमा नीतिहरूमध्ये सर्वोपरि भनिने तर पथभ्रष्ट राष्ट्रिय राजनीति सम्बन्धमा संघीय लोकतान्त्रिक धर्मनिरपेक्ष गणतन्त्रमा बहस वर्जित नहुनु यस व्यवस्थाका पक्षधरहरूका लागि समेत कम खुशीको विषय होइन।